Ko će od sledeće godine morati da plaća porez na ugljen-dioksid?
Od januara naredne godine u Srbiji će biti uveden novi porez, ali neće ga plaćati svi građani, već neke firme.
Obaveza plaćanja ovog poreza pada isključivo na firme i preduzetnike čije poslovanje direktno doprinosi emisiji gasova sa efektom staklene bašte.
Odnosi se i na one koji uvoze proizvode sa velikim ugljeničnim intenzitetom, piše nova.rs.
Pre svega, novi porez na emisiju gasova sa efektom staklene bašte plaćaće kompanije koje poseduju dozvolu za emisiju GHG gasova i posluju u granama sa visokim emisijama.
To obuhvata preduzeća koja se bave proizvodnjom veštačkih đubriva i azotnih jedinjenja, cementa, sirovog gvožđa, čelika, ferolegura, aluminijuma, kao i proizvodnju električne energije. Oni će porez plaćati samo na "višak emisija", odnosno na količinu koja prelazi tehnološki opravdan nivo utvrđen za njihovu delatnost.
Na primer, ako cementara proizvede više ugljen-dioksida nego što se smatra prihvatljivim za njen tip proizvodnje, razlika između stvarne i referentne emisije biće osnov za obračun poreza.
Ova stopa će, prema trenutnim planovima, iznositi četiri evra po toni emitovanog ugljen-dioksida.
Pored njih, obveznici će biti i uvoznici proizvoda sa visokim ugljeničnim intenzitetom, poput cementa, čelika, aluminijuma i đubriva. Porez će se primenjivati na one koji uvoze više od pet tona takve robe godišnje, a obračunavaće se prema emisijama koje su nastale tokom proizvodnje u zemlji porekla proizvoda, umanjene za referentne vrednosti.
Drugim rečima, obavezu plaćanja novog poreza neće imati svi građani, mala preduzeća ni firme iz sektora sa niskim emisijama, već isključivo industrijski zagađivači i veliki uvoznici proizvoda sa visokim ugljeničnim intenzitetom.
Ovaj potez ima dvostruku svrhu: s jedne strane da stimuliše domaće industrije da smanje emisije, a s druge da uskladi Srbiju sa politikama Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) Evropske unije, koje od 1. januara 2026. stupaju na snagu za uvoz robe u EU.
EU mehanizam CBAM zahteva da uvoznici iz zemlje članice plaćaju za emisije ugljenika koje su nastale u proizvodnji robe izvan EU, kako bi domaći i uvozni proizvođači imali izjednačene troškove emisija.
Uvođenjem domaćeg poreza na ugljen-dioksid, Srbiji se omogućava da deo tog troška preuzme sama i zadrži sredstva u zemlji, a ne da sva sredstva završavaju u budžetu EU.
Izvor: 021
