obnovljivi izvori energije
Industrija 56 / jun 2015.
23
Efikasnost ovih elektrana se povećava ugradnjom kapaciteta za skla-
dištenje energije, čime se dobija i na pouzdanosti. Toplotna energija
se skladišti u materijal velike energetske gustine. Sada se koristi rasto-
pljena so zbog natrijuma koji ima odgovarajuću gustinu, a u narednom
periodu se može očekivati i upotreeba drugih elemenata, na primer
grafita.
Najveći potencijal za korišćenje solarne energije je na jugu Srbije, a
gradovi sa najvećim potencijalom su Niš, Kuršumlija i Vranje.
BIOENERGIJA IZ BIOMASE
Biomasa predstavlja biološki materijal koji je nastao od živih organi-
zama kao što je drvna masa i različitoh vrsta komunalnog i drugog
otpada. Ona se može koristiti za genersanje toplote koja zatim može
poslužiti, između ostalog, i za proizvodnju električne energije. Kao naj-
prostije primere biomase, možemo navesti drveće i iverje koji su po-
kazali veoma veliki potencijal kao izvor energije. U biomasu se takođe
ubrajaju biljni i životinjski materijali koji se koriste prilikom proizvodnje
raznih vlakana i hemikalija. Kao izvor energije, biomasa ima veoma
dugu istoriju jer je u svojim osnovnim oblicima korišćena od samih
početaka ljudske civilizacije. Jednostavno rečeno – vatra pretvara or-
ganski materijal iz drveta u toplotu.
Izvori biomase iz kojihmožemo dobiti energiju su: smeće, drvnamasa,
razne vrste otpada, otpadni gasovi i alkoholna goriva. Onamože biti na
relativno jednostavan način prevedena u upotrebljive izvore energije,
poput metana ili goriva za transport kao što su etanol i biodizel. Iz dana
u dan, biomasa postaje sve popularnija i prihvaćenija širom sveta ali se
i dalje spominje umnogimdebatama kod kojih se razrađuju prednosti i
mane, naročito kad se biomasa uporedi s ostalimobnovljivim izvorima
energije. I pored različitih mišljenja, većina naučnika i dalje tvrdi da
biomasa ima mnoge prednosti pred fosilnim gorivima i da značajno
doprinosi smanjenju ukupne emisije ugljen dioksida u atmosferu.
Kao izvor obnovljive energije, biomasu možemo podeliti na:
•
Drvnu biomasu - piljevina, ostaci prilikom orezivanja drveća i
slično;
•
Žetvene ostatke - pšenična slama, kukuruzovina i slično;
•
Životinjski otpad i ostaci - životinjski izmet, lešine životinja i
slično;
•
Biomasa iz otpada - zelena frakcija kućnog otpada, mulj iz
kolektora prečišćivača vode i slično.
Najavljena je izgradnja prvog postrojenja na biomasu u Srbiji, u
Padinskoj Skeli, instalisane snage 800 kilovata električne i 5 megavata
toplotne snage. Izgradnja tog postrojenja će koštati 5 miliona evra, a
od toga 3 miliona je kao donaciju obezbedila švajcarska organizacija za
međunarodni razvoj.
TEČNO GORIVO
Pod tečnim biogorivom podrazumevamo bioalkohol, poput etanolnog
goriva, ili bioulje, kao što je biodizel i čisto biljno ulje. Biodizel se može,
sa vrlo malo prerade motora ili čak i bez nje, upotrebiti u modernim
dizel vozilima. Dizel motor je u početku i bio zamišljen sa pogonom
na biljno ulje, da bi se tek kasnije prešlo na fosilna goriva. Biodizel je
značajno bezbedniji od dizela proizvedenog od nafte - ima nižu tačku
paljenja, teže se pali, ne stvara eksplozivne gasove a ima niži stepen
otrovnosti za ljude i životinje ako se proguta. On je bio-degradibilan,
pa u slučaju incidentnog prosipanja stvara manje štete za životnu
sredinu. Suštinska prednost biodizela je malo zračenje (emisija) ugljen
monoksida i ostalih ugljovodonika koje je, u odnosu na klasična goriva,
smanjeno je za 20% do 40%. Kukuruz i njegova stabljika, zatim šećerna
repa ili proso, često se posebno uzgajaju za proizvodnju etanola koji
se može koristiti u motorima s unutrašnjim sagorevanjem. Vodeći
proizvođač ovog goriva kao i biodizela je Francuska, a tu su i Španija,
Nemačka, Švedska, Italija i Belgija.
ČVRSTA BIOMASA
Čvrstabiomasa senajčešćeupotrebljavadirektnokao sagorljivogorivo.
Ova vrsta biomase je dobijena iz drveta, biogenog dela iz komunalnog
čvrstog otpada ili iz neiskorišćenih delova ratarskih kultura. Pomenute
ratarske kulture se mogu i namenski uzgajati kao tzv. energetski usev.
BIOGAS
Nastaje iz razlaganja biološkog, organskog otpada, bez obzira da li se
razlaganje odvija na deponiji, zatvorenom postrojenju za anaerobno
razlaganje ili postrojenjima za prečišćavanje otpadnih voda. Ova vrsta
goriva semože proizvesti iz ostataka nakon proizvodnje papira, šećera,
zatim iz fekalnog otpada, životinjskih ostataka i slično. Po procenama,
ukupan energetski potencijal biomase kod nas je veći od ukupne
potrošnje nafte u poljoprivrednoj proizvodnji Srbije. Na osnovu stati-
stičkih podataka, može se proračunati da bi Srbija mogla da proizvede
toliko biogasa, da može nadomestiti 20% uvoza prirodnog gasa i to
samo od biomase kao proizvoda stočarstva.
Biogas je svakako isplativ, a ono što ostane nakon prerade tečnog
stajnjaka je najkvalitetnije veštačko đubrivo. Tri projekta za biogas po-
strojenja pokrenule su u Srbiji upravo poljoprivredne firme - u Blacu
mlekara Lazar, uz pomoć USAID, Global sid (Global Seed) na stočarskoj
farmi kompanije Velvetfarm u Čurugu i kompanija Mirotin u Vrbasu.
ENERGIJA VODE
Hidroenergija predstavlja najbitniji obnovljivi izvor energije. Ona je
obnovljiva zahvaljujući Sunčevoj energiji koja neprestano održava
hidrološki ciklus. Istovremeno to je jedini izvor koji je ekonomski kon-
kurentan nuklearnoj energiji i fosilnim gorivima. Naravno, korišćenje
energije vode ima određena ograničenja koja se pre svega odnose na
to da je neophodno dosta tekuće vode, po mogućnosti tokom čitave
godine. Promene vodostaja se rešavaju izgradnjom brana i akumula-
cionih jezera, što podže cenu hidroelektrane i podiže nivo podzemnih
voda u okolini i menja biološku sliku.
obnovljivi izvori energije
